Dünyayı Biçimlendiren 40 Kitap

BBC Kültür, farklı ülkelerden yazarlara başvurarak kuşaktan kuşağa aktarılan, kıtaları aşan ve toplumu değiştiren hikâyeleri seçmelerini istedi.

Nisan ayında yapılan ankette yazarlar, insanların düşüncelerini şekillendirdiği ve tarihi etkilediğini düşündükleri beş hikâye seçti. 35 ülkeden 108 yazar, akademisyen, gazeteci, eleştirmen ve çevirmenin sunduğu listenin ilke100’e giren eserleri belirlendi. Bu liste, kimileri artık konuşulmayan 33 farklı dilden roman, şiir, masal ve oyun içeriyordu.

Listede, Homeros’un Odysseia destanı ilk sıraya yerleşti. Tom Amca’nın Kulübesi, “dünyayı biçimlendiren hikâye” tanımını herkesin farklı yorumladığını gösteriyordu.

Homeros’un destanı kuşaklar boyunca aktarılırken, Harriet Beecher Stowe’un 1852’de yazdığı bu roman “ABD’de yaygın okunan ilk siyasi içerikli roman” olarak övgüye değer bulundu.

Frankenstein, 1984, Parçalanma adlı romanlar da ilk beşe girdi. Burada iki kadın yazar yer alırken, ilk 100’e giren eserlerin 23’ü kadın yazarlara ait.

En fazla ismi anılan yazarlar ise kişi başına üç hikâye ile Shakespeare, Virginia Woolf ve Franz Kafka oldu. Yüz klasik arasına giren hikâyeler arasında dünya çapında az bilinenler de var. Örneğin Upton Sinclair’in Chicago Mezbahaları romanı etkili olmuş, gıda güvenliği ile ilgili federal yasaların çıkarılmasına ön ayak olmuştu.

Saadat Hasan Manto’nun Toba Tek Singh romanında ise “Hindistan ile Pakistan’ın ayrılması sonrasında sınırdan delilerin transferi öyküsü ile iki ülkenin bölünmesinin neden olduğu travma anlatılıyor.

Bu elbette nihai bir liste değil; bazı hikâyelerin neden uzun ömürlü olduğu ve yüzyıllar ve bin yıllar sonrasında bile nasıl yankı bulduğu konusunda bir tartışma başlatıyor daha çok. Ve bu hikâyeleri paylaşmak neden temel güdülerimizden biri: Bu öyle bir güdü ki bölünmüşlükleri aşmaya, değişime, hatta devrime yol açabiliyor.

İlk 40’a giren hikâyeler: