Rastgele Düşünebilme Yetimiz 25 Yaşında Zirveye Ulaşıyor

Rastgele sayı ve parça dizileri bulmak gerçekten zor bir iştir. Bunu yapabilmek, hafıza ve dikkat gibi bilişsel becerilerin yanı sıra karmaşıklık algısı da gerektirir. Gece gökyüzündeki yıldızlara ya da gündüzleri bulutlara baktığımızda, esasen arada bir örgü olmasa bile beynimiz bir örgü bulmak için bağlantılar kurmaya çalışır.

PLOS Computational Biology‘de yayımlanan bir araştırma, rastgele diziler uydurma yetimizin 25 yaşında zirveye çıktığı ve bu yaştan sonra da giderek azaldığı bulgusuna ulaştı. Bu durumun takibi, bilişsel yetilerimizin zamanla gelişimi ve gerilemesine dair yeni kavrayışlar geliştirebilmenin bir tetikleyicisi olabilir. Yürütülen çalışmada, araştırma ekibi, yaşları 4 ila 91 arasında değişen 3400’den fazla katılımcıdan, kişinin rastgele diziler oluşturabilme yetisini ölçme üzerine tasarlanmış beş görevi içeren bir ölçeği tamamlamalarını istedi.

Ölçekte tamamlanması istenen görevlerden bazıları, bir bozuk paranın 12 defa havaya atılması ile çıkacak sonuçların bir listesini oluşturma ve karıştırılmış bir iskambil kartı destesinde hangi kartın çıkacağını tahmin etme şeklindeydi. İnsanların verdikleri cevapların ne kadar rastgele olduğunu ölçmek için araştırmacılar “algoritmik rastgelelik” isimli bir konsepti kullandı. Bir dizi gerçekten rasgele ise, onu üreten bir algoritma veya bilgisayar programı oluşturmak zor olmalıdır.

İstatistik yazılımı, her yanıt için bunun ne kadar karmaşık olacağına dair bir tahmin sağlamıştır.

Yükseliş ve Düşüş

Ölçeklerin değerlendirilmesinin ardından, rastgelelik oluşturma yetisinin 4-25 yaş aralığında sürekli olarak arttığı, 25 yaşında zirveye ulaştığı ve bu yaştan sonra da yaklaşık 60 yaşına kadar yavaş yavaş azaldığı, sonrasında ise hızlı bir düşüşe geçtiği bulgusuna ulaşıldı. Bu grafik eğrisinin, bilişsel yetiler ile benzer bir örgüyü takip ettiği görüldü.

Araştırma, bir kişinin rastgelelik oluşturma yetisine dair tahmin geliştirmede yaşın oldukça güvenilir bir faktör olduğunu ortaya koyuyor. Çünkü, katılımcıların ne cinsiyetlerinin, ne konuştukları dilin, ne inançlarının ne de eğitim seviyelerinin, bilişsel seviyelerindeki bu grafik eğrisi üzerinde bir değişiklik etkisi yaratmadığı görüldü.

Kaynak ve İleri Okuma: — PLOS Computational Biology. “Human behavioral complexity peaks at age 25.” http://journals.plos.org/ploscompbiol/article?id=10.1371/journal.pcbi.1005408 — NewScientist. “Our ability to think in a random way peaks at 25 then declines.” https://www.newscientist.com/article/2127995-our-ability-to-think-in-a-random-way-peaks-at-25-then-declines/ (reached on: April 24, 2017)

Bu yazının kaynağı: BilimFili.com / Gürkan Akçay